Şaft Nedir? Ne İşe Yarar, Arızaları Nelerdir?

Araçlarda güç aktarım sisteminin en önemli elemanlarından biri olan şaft, motor tarafından üretilen dönme hareketini şanzımandan diferansiyele ileten bağlantı milidir. Özellikle arkadan itişli ve 4x4 çekişli araçlarda kullanılan şaft, aracın hareket kabiliyetini doğrudan etkileyen bir mekanik parçadır.

Fiziksel olarak uzun, silindirik bir yapıya sahip olan şaft, genellikle içi boş çelik boru formundadır. Bu yapı hem mukavemet hem de esneklik sağlar. Araç tipine göre tek parça veya iki parçalı olarak üretilebilir. Uzun şaseli ticari araçlarda askı takozu ve ara mafsallar yardımıyla desteklenirken, kısa şaseli otomobillerde çoğunlukla tek parça şaft mili kullanılır.

Şaft Ne İşe Yarar?

Şaftın temel görevi, şanzımandan çıkan torku diferansiyele ileterek tekerleklere aktarılmasını sağlamaktır. Bu sistemde motorun ürettiği mekanik enerji, şanzıman üzerinden şaft miline, oradan da diferansiyele geçer. Diferansiyel ise bu enerjiyi akslar aracılığıyla tekerleklere dağıtır.

Şaft sistemi, şu bileşenlerle birlikte çalışır:

• Mafsallar (kardan mafsalı): Şanzıman ve diferansiyel arasındaki açısal hareketleri dengeleyerek titreşimsiz güç aktarımı sağlar.

• Askı takozu: Uzun şaft sistemlerinde orta noktayı destekleyerek şaftın stabil şekilde dönmesini sağlar.

• Balans sistemi: Şaftın dönüş sırasında titreşim yapmaması için balans ayarı yapılır.

Önden çekişli araçlarda şanzıman ve diferansiyel genellikle tek bir gövde içinde yer aldığı için şaft miline gerek duyulmaz.

Şaft Arızaları Nelerdir?

Şaft sistemleri dayanıklı yapılarıyla bilinse de, bakım eksikliği veya mekanik yıpranmalar zamanla arızalara yol açabilir. Başlıca şaft arızaları şunlardır:

1. Mafsal Arızası

Şaft mafsalları, tork aktarımı sırasında açısal değişimleri tolere eder. Yağsız kalan veya aşınan mafsallar, kalkışlarda vuruntu, hızlanmalarda titreşim ve sürüş sırasında mekanik ses oluşturur. Uzun süre ihmal edilirse mafsal bilyeleri dağılır ve şaft mili zarar görür.

2. Askı Takozu Arızası

Askı takozu, kauçuk esnek bir bağlantı elemanıdır. Rulman desteğiyle şaftın orta noktasını sabitler. Yırtılan veya aşınan takozlar, şaftın dengesini bozarak vuruntu sesine ve şaft kırılmasına yol açabilir. Bu nedenle periyodik bakımda takoz ve rulman kontrolü mutlaka yapılmalıdır.

3. Balans Bozukluğu

Şaft balansı bozulduğunda araç seyir halinde sarsıntı yapar. Bu durum hem sürüş konforunu düşürür hem de şaft ve mafsalların ömrünü kısaltır. Balans ayarının düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir. Onarımı mümkün olmayan balans problemlerinde şaftın orijinaliyle değiştirilmesi önerilir.

4. Şaft Kırılması

Şaft kırılması, en ciddi arızalardan biridir. Aşırı yük, vuruntulu kalkışlar veya mafsal arızaları nedeniyle oluşabilir. Kırılan şaftın dönme esnasında savrulması hem araç hasarına hem de can güvenliği riskine yol açabilir. Bu nedenle her bakım döneminde şaft bağlantı noktalarının kontrol edilmesi zorunludur.

Şaft Kırılmasının Başlıca Nedenleri

• Şaft mafsallarının aşınması veya yağsız kalması

• Askı takozunun yırtılması veya gevşemesi

• Şanzıman veya diferansiyelde dişli sıkışması

• Şaft balansının bozulması

• Ani kalkış ve yüksek tork yüklemeleri

Bu durumlar şaftın esnemesini engelleyerek metal yorgunluğuna ve çatlamalara yol açar. İhmal edilirse şaft tamamen kırılabilir.

Şaftın Periyodik Bakımı

Şaft sisteminin sağlıklı çalışabilmesi için şu kontrollerin düzenli yapılması önerilir:

• Mafsal rulmanlarının her yağ değişiminde gresle yağlanması

• Askı takozunun deformasyon kontrolü

• Balans ayarının yılda en az bir kez ölçülmesi

• Tüm bağlantı civatalarının sıkılık kontrolü

Bu bakım adımları sayesinde şaftın kullanım ömrü uzar, sürüş konforu ve güvenliği korunur.

Bu bilgilendirici içeriği Yedek Parça Market olarak sizin için hazırladık. Aracınıza uygun orijinal ve kaliteli şaft sistem parçalarını yedekparcamarket.com.tr adresinden temin edebilirsiniz.